Tuần này, ở Praha diễn ra một hội thảo rất lớn, gọi là Diễn đàn 2000. Hội thảo này có sự tham gia của những nhân vật nổi tiếng như Aung San Suu Kyi, Dalai Lama và nhiều học giả khác từ các nước trên thế giới.
Dù tôi đã không tham gia hội thảo, qua việc tiếp cận thông tin trên mạng tôi đã đặc biệt quan tâm đến một buổi thuyết trình về “Những rủi ro trong sự biến đổi”. Trong buổi họp này, có một số bài thuyết trình với nội dung rất hay và nhiều bạn đọc thạo tiếng Anh có thể sẽ quan tâm. Buổi họp được giới thiệu như sau:
Sự chuyển đổi từ một chế độ độc đoán sang một xã hội dân chủ đã thúc đẩy việc thanh toán với quá khứ. Những thương tích gây ra trong suốt thời gian cai trị độc đoán hoặc toàn trị có tác động dội lại sau khi chế độ cáo chung. Kí ức chung thường bị chia rẽ, và lịch sử có thể được sử dụng như một công cụ chính trị. Trong tình trạng sự vụ phức tạp như thế này, nổi lên sự căng thẳng nghiêm trọng giữa lợi ích chung và quyền riêng tư.
Chúng ta có thể rút ra những bài học nào từ việc các nhà nước độc đoán trước đây đã đối phó với những vấn đề này.
Mời các bạn xêm clip tại đây. Tôi rất quan tâm đến những phản ứng, ý tưởng của bạn đọc đối với những trình bầy…
JL
Bài học mới nhất , thể hiện rõ ràng chủ để hôm nay là trường hợp Iraq vừa qua, cuộc chiến đã phá hủy toàn bộ hệ thống an ninh của Iraq , …và sau do rất tốn kém xương máu , thời gian và tiền bạc để xây dem lai sự an ninh ổn định lại từ đầu .
Sự chuyển dịch về thể chế , cai trị cũng đòi hỏi phải có sự duy trì lực lượng an ninh , trật tự công cộng và quân đội .
Điều khó khăn là làm sao các lực lượng vũ trang này chỉ lo công việc an ninh trật tự thôi mà không tham gia trực tiếp vào cuộc chính biến .
Một khi nói tới chính biến , mà nói đến có một sự tổ chức cho sự chuyển dịch từ các phe phái thì cũng rất là khó , trừ khi có một thỏa hiệp từ phía chính quyền hiện nay .
Khi các đảng phái muốn thực sự xây dựng đất nước trong văn minh , họ phải ngồi xuống với nhau , bình đẳng thỏa hiệp để đi đến một giải pháp ôn hòa không bạo động , không trả thù và tiêu diệt lẫn nhau .
Chắc chắn toàn dân VN mong cho những điều như vậy .
Kính chào giáo sư
Rất vui lại được tâm sự cùng ông, trong bài viết ông có đề cập đến cách thức giải quyết các vấn đề đã tồn tại trong quá khứ ở các thể chế độc tài và độc đoán khi các thể chế này chuyển sang mô hình dân chủ. Đây là một vấn đề rất quan trọng. Trong quá khứ, khi mô hình Xã hội chủ nghĩa có những dấu hiệu suy thoái và sụp đổ tại Đông Âu. Các nước này đã có nhiều giải pháp thích hợp. Các cuộc đối thoại đã diễn ra giữa các nhà dân chủ và trí thức tiến bộ với các lãnh đạo cộng sản. Nhiều cuộc đối thoại bàn tròn đã diễn ra ở Ba Lan, Hungari, Tiệp… Kết quả là quá trình chuyển giao quyền lực diễn ra khá êm đẹp, các ghế tại Nghị viện được chia cho các đảng viên cộng sản và các nhà dân chủ, nhiều đảng viên tiếp tục giữ các chức vụ quan trọng. Trường hợp đáng tiếc duy nhất là Roumani, quá trình chuyển giao quyền lực đã diễn ra trong bạo lực và phải mất một khoảng thời gian dài tình hình mới ổn định trở lại.
Khi đó tại các nước Đông Âu, có hai khuynh hướng khác nhau, một số người mong muốn phải đưa ra ánh sáng những sai lầm của các nhà lãnh đạo thân Liên Xô, một số khác không muốn nhắc lại quá khứ, vì theo họ, nhiều người đảng viên đã tham gia vào hội nghị bàn tròn, và đóng góp quan trọng vào quá trình cải cách chính trị, hơn nữa nhiều người vẫn còn giữ vai trò lãnh đạo. Hai quan điểm này đều có cơ sở, nhưng quan trọng hơn cả là tìm được sự đồng thuận.
Nếu ví dụ, Việt Nam một ngày không xa, cũng sẽ có sự hợp tác giữa các nhà lãnh đạo và những người có quan điểm cấp tiến để cùng nhau bàn bạc tìm ra giải pháp cho đất nước, khi đó vấn đề quá khứ cũng sẽ được bàn đến. Rất có thể cũng sẽ có hai khuynh hướng như vậy. Lúc đó người Việt Nam sẽ phải giải quyết thế nào? Theo quan điểm riêng của tôi, người Việt Nam cần tuân theo những giá trị đạo lí của cha ông chúng tôi, đó là sống nhân ái, biết bỏ qua mọi sai lầm và tha thứ, như lời thi hào Nguyễn Du khuyên “Thiện căn ở tại lòng ta, chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài”, hay như câu ca dao “Nhiễu điều phủ lấy giá gương, người trong một nước phải thương nhau cùng”. Người Việt Nam không được phép có bất cứ sai sót nào nữa, nếu không lịch sử sẽ lại lặp lại như cũ. Nhưng khi một thể chế dân chủ được thiết lập, phải chăng, Nhà nước mới sẽ không nói gì về quá khứ, theo tôi, các nhà lãnh đạo sau này vẫn phải thay mặt Nhà nước, xin lỗi nhân dân, xin lỗi các nạn nhân, thừa nhận những thiếu sót để không bao giờ mắc phải nữa. Luật hành chính ở Pháp thừa nhận lỗi của Nhà nước và lỗi của các cá nhân. Khi một người thực thi chính sách của Nhà nước, nếu chính sách đó sai và gây nhiều hậu quả, Nhà nước phải có trách nhiệm xin lỗi người chịu thiệt hại và bồi thường cho họ và người thân. Nước Pháp đã thừa nhận nhiều sai sót trong các chính sách của mình như việc hợp tác với Đức quốc xã, việc chuyển nhiều người Do thái đến các trại tập trung… Nước Nga cũng thừa nhận nhiều sai sót dưới thời Staline, đặc biệt là việc Bộ chính trị của Đảng cộng sản Liên Xô, ra một nghị quyết năm 1933, dưới sức ép của Staline, cấm người nông dân không được rời làng quê, đồng thời tiến hành trưng thu lương thực, kết quả là gần 6 triệu người Ucraina chết đói năm 1933. Năm 2006, Quốc hội Ucraina đã thông qua một đạo luật lên án nghị quyết này, coi đó là tội ác chống lại loài người.
Một hội nghị bàn tròn giữa các nhà lãnh đạo và những trí thức cấp tiến để tìm ra những giải pháp cho tương lai là điều cần thiết. Tuân theo các nguyên tắc đạo lí tốt đẹp của người Việt Nam cũng là điều bắt buộc phải làm. Đối thoại giữa nhiều nhóm người sẽ đem lại nhiều lợi ích, tất cả mọi người đều chiến thắng, những người cộng sản chút bỏ được một hệ tư tưởng không hợp thời và trở về với nhân dân, lịch sử ghi nhận công lao của họ, những người cấp tiến bắt tay cùng những người lãnh đạo cũ xây dựng đất nước. Nhân dân bầu ra những người đại diện, tất cả các tù nhân lương tâm được tự do và sum họp với gia đình. Tôi tin đó sẽ một trong những ngày hạnh phúc nhất trong cuộc đời mình.
Phan Thành Đạt