Tuần này ở Việt Nam, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Chủ tịch nước Trần Đại Quang, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư Đinh Thế Huynh, cùng các đồng chí lãnh đạo Ban Tổ chức Trung ương, Văn phòng Trung ương Đảng, Văn phòng Tổng Bí thư, và Bộ Công an, đã tham dự lễ Công bố Quyết định của Bộ Chính trị Khóa XII về việc chỉ định Đảng ủy Công an Trung ương nhiệm kỳ 2015-2020 được tổ chức trọng thể tại Hà Nội.

Như tờ báo Tuổi Trẻ đã cho hay, đây là lần đầu tiên Tổng Bí thư tham gia Đảng ủy Công an Trung ương. Ngoài lễ công bố quan trọng này, cũng có một số việc liên quan đến lĩnh vực công an đáng chú ý khác.

Trong đó có những thảo luận xoay quanh quyết định ra ngày 16/9/2016 để truy nã ông Trịnh Xuân Thanh, người đã xin/bị khai trừ khỏi Đảng Cộng sản Việt Nam và bị tố cáo đã có nhiều hành vi phạm pháp, ‘cố ý làm trái quy định của Nhà nước gây hậu quả nghiêm trọng.’

Trường hợp/vụ án Trịnh Xuân Thanh đang được thảo luận rộng rãi, không chỉ vì ông ta có vẻ đã ‘bỏ trốn’ mà là vì sự kiện đã ‘bùng nổ’ ngay trong khi chính quyền Việt Nam đang cố gắng để tiến hành một chiến dịch chống tham nhũng trong toàn quốc.

Khi đọc tin về sự tham gia của TBT, CTN, TT, và Ông Đinh Thế Huynh trong buổi lễ của Đảng ủy Công An thì nhiều người (trong đó có tôi) đã tự hỏi, liệu sự kiện này có ý nghĩa là chính quyền Việt Nam muốn củng cố ‘lực lượng’ công an để nâng cao hiệu quả của chiến dịch chống tham nhũng?’ Chắc là muốn cả hệ thống công an cùng chung một tinh thần, mục đích. Chắc thế. Nhưng cũng có thể có nhiều nghĩa khác. Rất khó biết được.

Trong tuần cũng có một số việc, dù không liên quan trực tiếp đến buổi lễ hay những nỗ lực để chống tham nhũng, thì cũng có liền quan đến lĩnh vực công an, trong đó có xét xử vụ án thiếu niên Đỗ Đăng Dư bị chết trong trại giam, xét xử phúc thẩm đối với bị cáo Nguyễn Hữu Vinh (tức blogger Anh Ba Sàm) và Nguyễn Thị Minh Thúy, ‘và hành vi bạo động/chưa chắc hợp pháp’ của ‘an ninh’ đối với những người đến tòa án để ủng hộ bị cáo.

Nhìn một cách toàn thể xin chia sẻ vài đề nghị về vấn đề: làm cách nào để tăng cường trật tự công cộng. Ý tôi muốn nói về vài trò của công an trong việc nâng cao tình hình an ninh, tức giảm nguy hiểm, nâng cao trật tự, an toàn v.v.

• Hãy thấy để có trật tự công cộng thì xã hội phải có những cơ chế để đàm bảo sự tín nhiệm đối với chính quyền công cộng.

• Để có sự tín nhiệm phải có một hệ thống công an minh bạch cũng như để chống tham nhũng cũng phải có một hệ thống hành chính minh bạch.

• Để có minh bạch và một xã hội trật tự cần có một nền truyền thông độc lập (hay ít nhất độc lập hơn ngày bây giờ) để đóng vai trò “thổi còi” một cách chuyên nghiệp, hợp pháp, và hiệu quả, kể cả trong những việc liên quan đến phạm vi của nhà nước.Đúng không?

JL

Nước nào cũng có nạn tham nhũng. Nhưng ta biết mức độ tham nhũng là khác nhau ở các nước cũng như những đặc trưng của hiện tượng. Đúng là có một số nước là quá hiệu quả trong việc chống tham ô, như ở Bắc Âu.

Trong các nước thâm nhũng mức độ cáo có một số nước ‘chuyên’ về ‘tham nhũng quy mô lớn’ và có nước mà ‘chuyên hơn’ về ‘tham nhũng nhỏ mọn (petty corruption). Ta biết tham nhũng là một bệnh xã hội có thể ảnh hưởng xấu đến sự phát triển kinh tế của xã hội. Ta cũng biết, tham nhũng cũng có ở các nước đang có tăng trưởng kinh tế tương đối cao, như China hay Việt Nam.

Trong những ảnh hưởng xấu của tham nhũng thì có nhiều. Chẳng hạn, một bộ máy nhà nước tham nhũng sẽ khó có thể có lòng tin của người dân. Tham nhũng là một loại tội phạm mà thay đổi một cách bất chính đáng những kết quả phân phối trong một nền kinh tế và cũng có thể hạ thấp hiệu quả kinh tế một cách đáng kể. Những điều đó chả có gì mới. Còn đối với vấn đề chống tham nhũng thì cũng có “nhiều bài để học,” kể cả từ TQ.

Cơ chế dân chủ hay ở chỗ, dân không hài lòng với sự thực hiện của các đại biểu được bầu thì ít nhất đi nữa có cách rút khỏi sự ủng hộ chính trị và ‘throw the bumbs out.’ Ngoài ra, nên có một báo chí độc lập hay đủ độc lập để ‘chả sợ ai.’ Cuối cùng phải có pháp quyền (rule of law) và một tổ chức chống tham nhũng thực sự độc lập. Những điều kiện còn khó đạt được ở Việt Nam vì… điều kiện chưa cho phép…

Vậy, nếu đối với những điều kiện nêu trên này thì Việt Nam vẫn phải ‘phấn đấu’ thì chắc còn có một số điều mà có thể làm. Trong đó xin nêu một giải pháp nên nghiên cứu: đó là việc cho phép những cán bộ/đồng chí giữ ghế ở quê mình. Biết, biết, biết, người giữ ghế ở quê mình là đúng, là hay. Họ biết nhiều. Sao muốn mời một người lạ vào? Nhưng nếu cho phép một người có nhiều thẩm quyền ở quê của mình mà còn thiếu những cơ chế nếu trên thì có nhiều rủi ro nhất định.

Tôi sẽ không bao giờ khuyến khích Việt Nam để theo China của Tập trên bất cứ con đường nào. Nhưng ta nên thấy ở bên đó, trong bộ máy của họ, ít khi có chuyện một cán bộ của nhà nước được thống trị quê gốc của mình vì khả năng tham nhũng là quá cao.

Thực ra, nếu phải chọn tôi sẽ chọn cho người dân Việt Nam có những cơ chế trên hơn (bầu, báo, tổ chức chống tham ô độc lập) hơn là việc có người từ bên ngoại thống trị. Nhưng khi nghe chuyện và một số địa phương khác về vấn đề ”con ông cháu cha” thì làm cho mình nhớ đến cách làm của China.

Giao quyền phải có những cơ chế để đảm bảo những quyền hạn được tôn trọng. Nếu không nạn tham nhũng là khó tránh. Gia đình trị dễ đến

Đương nhiên rồi? Cũng có thể.

JL

Cảm ơn bạn HĐ đã sửa bài tiếng Việt gốc.

Đôi khi, chúng ta quên rằng những tiến bộ xã hội chỉ phụ thuộc một mức nhất định vào những sự kiện trong sân khấu chính trị cấp cao mà thôi.

Tất nhiên là ở xã hội nào thì quyền lực cũng luôn luôn thuộc về bộ máy nhà nước cùng những người và đảng phái điều khiển nó bởi vì nhà nước là tổ chức duy nhất có quyền ( dù chính đáng hay không) mà có thể tạo ra và thực thi những luật chơi chính thức trong lãnh thổ quốc gia.

Ở Nga, Mỹ, Trung Quốc, Hàn Quốc hay Việt Nam, những thay đổi lớn trong xã hội và nhất là những tiến bộ trong xã hội, ít khi phụ thuộc hay xuất phát hoàn toàn vào những sự kiện và qúa trình trong chính trị cấp cao.

Tất nhiên, sự lãnh đạo chính trị luôn có một sự quan trọng nhất định của nó. Hơn nữa, ở nhiều nước, khả năng tham gia vào đời sống chính trị xã hội của đất nước mình của người dân có khi bị hạn chế nghiêm trọng, hoặc vì ‘chưa được phép’ hoặc là vì sự ảnh hưởng của tiền bạc là quá nhiều, hoặc có khi là vì những vấn đề khác.

Nhìn thế giới hiện nay thì rất khó có thể lạc quan về khẳng định của ai đó rằng “dân chủ là xu thế khách quan trong tiến trình phát triển của xã hội loài người.” Ở Nga ta thấy một nhà nước Mafia đang cố gắng lấy lại sự ảnh hưởng của mình trong chính trường quốc tế bằng mọi giá. Ở Mỹ ta thấy sự suy thoái của nền dân chủ do ảnh hưởng của tiền và sự nhầm lẫn của dân mỹ đối với những nguồn gốc của suy thoái kinh tế và mức sống ở nước đó. Ở Trung Quốc… thôi, chả cần phải nói làm gì…

Vậy, ở Việt Nam, người ta thấy gì ?

Tất nhiên là ta thấy những điều còn làm cho ta không yên tâm. Ở nước nào cũng vậy. Nhưng nói thế chả giúp gì trong việc đề cập những vấn đề. Song, dù những hạn chế còn ở đó, tôi thấy tinh thần của người Việt Nam đang phát triển một cách hứa hẹn. Thậm chí nói đối với du luận chính trị xã hội dân thường đang tiên phong trong nhiều lĩnh vực.

Ở nước nào thì tiến bộ xã hội cũng xuất phát từ những quá trình phức tạp, có nhiều yếu tố khác nhau. Tất nhiền có một nhà nước hiệu quả và có tầm nhìn xa là quan trọng cũng như một nhà nước mà thực sự xuất phát và phản ánh những nguyên vọng của dân. Ngoài ra, sự thay đổi xã hội luôn luôn phức tạp. Cạnh tranh có, mẫu thuẫn có, hợp tác có, thỏa hiệp cũng có nốt.

Tôi viết những đoạn này không phải là chỉ muốn bàn một cách triết học. Tôi viết vì muốn bạn đọc thấy vài điều: Dù Việt Nam đang trong một giai đoạn phức tạp và không rõ ràng, nhưng cũng đừng đánh giá quá thấp vai trò của người dân và cũng đừng xem nó một cách quá đơn giản. Chính trị cấp cao cũng có vài trò của nó nhưng về ý nghĩa của nó thì chỉ có thể nhận biết trong một bối cảnh xã hội lịch sử nhất định nào đó.

Nhình tổng thể, ta thấy người dân Việt Nam đang quan tâm đến chính trị một cách tâm huyết. Có lễ để có tiến bộ xã hội phải rõ nét hơn xã hội Việt Nam phải tìm cách để sử dụng nguồn lực của mình một cách hiệu quả hơn. Đừng giả định tiến bộ xã hội sẽ có bằng loa, văn bản hoặc “like mạnh” trên FB. Chính trị xuống đường không phải là giải pháp: ở nước nào nó chỉ được xem là phương án khi dân thấy họ đã mất tiếng nới.

JL

Chả hiểu tại sao còn có người trong nước (VN) thấy bất ngờ khi Putin đã ủng hộ những chủ trương bất hợp pháp và không thể chấp nhận được của bọn Tập. Việc một kẻ bắt nạt, bành trướng đã vi phạm luật quốc tế khi vào Crimea ủng hộ một kẻ bắt nạt, bành trướng khác ở Biển Đông không thế nào coi là bất ngờ. Cá mè một lứa cả. Pu bán tầu ngầm mà lại ủng hộ Bắc Kinh. Rõ chưa?

Và ở bên Phil, người dân nước này sẽ dần dần thấy cái giá phải trả khá là cao cho quyết định mời một kẻ độc đoán bạo động là Duterte cầm quyền. Vì Phil từ lâu đã là một nền dân chủ thất bại, cũng không bất ngờ (dù buồn) dân dám chơi với ông ta. Nghe nói sắp tới ông ta sẽ chuyển xác chết của F. Marcos sang một ‘nghĩa trang anh hùng’. Rất tiếc, sự xuất hiện của ông (rất muốn gọi nó là điên!) Duterte đã, đang, và sẽ ảnh hưởng xấu đến những nỗ lực để có một giải pháp công lý và hợp pháp cho Biển Đông.