Dù kết quả ra sao, tôi thấy hiện tượng tự đề cử Quốc Hội mà đang tiếp diễn ở Việt Nam là rất khích lệ, ở chỗ nó phản ánh một sự quan tâm rõ nét của càng nhiều người trong xã hội đối với những vấn đề và thách thức của đất nước qua các lĩnh vực chính trị xã hội, kinh tế, văn hoá, an ninh quốc phòng, môi trường, và những lĩnh vực khác nữa. Hơn nữa, nó phản ánh một tinh thần mới trong cái mà bằng tiếng Anh thường gọi là đời sống công cộng (public life) hoặc là “phạm vi công” của đất nước.
Việc một không gian để tranh luận, thảo luận, thậm chí cãi nhau về những vấn đề quan trọng là một phát triển tốt. Một đất nước để có khả năng bàn về những vấn đề phức tạp và tranh cãi mới là văn minh. Những nước mà không làm điều đó là toàn lạc hậu. Biết trong nước và trong và ngoài bộ máy có nhiều quan điểm về sự phát triển chính trị xã hội của đất nước. Biết vẫn còn những trở ngại mang tính thể chế. Biết ai kiểm soát cái loa (megaphone) thường có lợi thế.
Dù sao, để sống trong một xã hội mà ngày càng có tính đa nguyên, ngày càng có nhiều người muốn góp phần tích cực vào phát triển của đất nước là một lý do để hy vọng. Tôi thấy, dù có quan điểm chính trị nào, không ai hài lòng với tình trạng hiện nay. Nói thế không phải là bi quan mà ngược lại nói đến những nguyên vọng của dân Việt Nam, bất chấp những quan điểm khác nhau của họ. Lại là một điểm tốt. So sánh xu hướng và tình thần chính trị ở Việt Nam với Trung Quốc thì thấy là rất khác.
Không nên phóng đại. Không nên ảo tưởng. Không nên chỉ có sự hy vọng vì sự hy vọng đã không hề thay đổi bất cứ xã hội nào.
Đất nước Việt Nam đang qua một thời gian khá là phức tạp và cả nhà nước lẫn mọi thành viên của xã hội đang chịu rất nhiều áp lực từ nhiều phía. Thay đổi xã hội không phải là một quá trình tiến hóa vì như ta biết cũng có khi có những lùi bước. Hơn nữa, chưa chắc những xử hướng tích cực ta thấy ở Việt Nam hiện này là đủ mạnh để thành một bước ngoặt trong sự phát triển của đất nước.
Song, tôi đang khá là ấn tượng với những nỗ lực tôi thấy hiện nay. Tôi không chỉ hy vọng những nỗ lực này sẽ thành công. Tôi tin rằng xu hướng của đất nước Việt Nam là xu hướng tới một xã hội dân chủ đa nguyên. Liệu người dân sẽ ‘được hưởng’ một Việt Nam như thế trong tương lai ngắn hạn, trung hạn, hay dài hạn, chính là quyết định của người dân Việt Nam.
JL
