Chắc là khó để xác định quy mô của sự thiệt hại ở duyên hải miền Trung, cho dù quá rõ là một sự kiện quan trọng về nhiều mặt, từ môi trường cho đến kinh tế và chính trị xã hội.
Vấn đề đạt ra cho mọi người là làm gì? Câu hỏi này là một câu hỏi chung. Cách trả lời là tuỳ theo vị trí của mình trong xã hội Việt Nam.
Ngư dân ở Hà Tĩnh phải tìm cách trả lời cũng như tân TT. Thường dân ở khắp nơi cũng phải trả lời dù là cô giáo viết thơ hay là dân chúng của các thành phố lớn. Khi chính quyền địa phương bảo ai xuống đường biểu tỉnh là ‘phần động’ thì có nghĩa là ai im và ở nhà mới yếu nước? Chắc phải có một cách để thể hiện sự quan tâm một cách văn minh chứ?
Như đại đa số người khác, tôi không phải là chuyên gia về ô nghiễm môi trường. Song, tôi thấy trong một tình trạng như ta đang đối phó hiện nay sự minh bách và khách quan trong quá trình điều tra là yếu tố có thể là quan trọng nhất.
Vì thế, và với ý định toàn xây dựng, tôi xin đề nghị tân chính phủ Việt Nam và cụ thể tân TT hãy mời những chuyên gia quốc tế vào cuộc đề tiến hành nghiên cứu một cách hoàn toàn độc lập và, trong một thời gian phù hợp, cũng công bố những kết quà một cách 100 phần trăm công khái, minh bạch.
Làm thế là cách duy nhất có thể có được một kết quả mà cả nước có thể tin được. Tôi không giả định các nhà khoa học của Việt Nam thiếu năng lực. Nhưng có sự tham gia của các tổ chức quốc tế sẽ mang lại nhiều lợi, về mặt khoa học cũng như chính trị.
Như đã nói trước: dù buồn bao nhiêu — và tôi không chút nào bỏ qua những hậu quả nặng nề của vụ này, kể cả những hậu quả sẽ kéo dài hàng tháng, hàng năm tới — phải thấy sự kiện quá khó chịu này cũng là một cơ hội để thực hiện những thay đổi cần thiết.
Rõ rằng, cụm vấn đề này nói trực tiếp đến sự cần thiết của cải cách thể chế. Và tôi như nhiều ngừoi khác cũng lo lắng khi chưa thấy một nỗ lực rõ rằng nào trong chính phủ mới.
Làm gì và làm thế nào là việc của Việt Nam. Tổ chức thế nào tôi không bình luận. Nhưng rõ rằng phải sớm tiến hành một chiến dịch. Và theo tôi nên đa chiều. Phải sớm đề cập những yếu kém đối với các chính sách và cơ chế quản lý môi trường. Muốn nó không tể chỉ là một chiến dịch từ trên xuống dưới. Người dân phải có tiếng nói, phải có vai trò.
JL